Gyliano & Jonas: Queer representatie en mentale gezondheid

Gyliano & Jonas over de impact van queer personages

in films en series

Hi! Mijn naam is Gyliano Willems en als schrijver van dit artikel verwelkom ik jullie bij een verdiepend gesprek tussen mij en Jonas Tjallema. Jonas is een bekende TikTokker die zich in zijn content richt tot queer representatie in film. Zelf ben ik journalist bij Omroep ZWART en focus ik mij voornamelijk op het belang van inclusiviteit in media. Samen nemen wij jullie mee in een conversatie over hoe representatie een positieve rol kan spelen binnen de mentale gezondheid van queer mannen. Persoonlijke relaties met fictieve personages kunnen namelijk ook leiden tot een betere relatie met jezelf.

Jezelf vinden als tiener

Gyliano: ''Jonas, op welke leeftijd begon jij je eigen seksualiteit te ontdekken?''

Jonas: ''Oeh, dat is meteen een lastige vraag. Even denken... ik denk dat het ergens aan het begin van de middelbare school was. Je merkt dan dat anderen zich daar ook meer mee bezig houden. Zelf was ik er eerst weinig mee bezig, maar je hoort andere jongens veel over meisjes praten. Dan begin je op een gegeven moment te denken: 'Hoe zit dit bij mij?' Rond de tweede of derde klas begon ik interesse in jongens te krijgen en vroeg ik me af wat dit betekende. Zoals vele andere gay jongens, ging ik het eerst ontkennen en mezelf wijsmaken dat ik meisjes wél leuk vond. Dus ja, dat was een beetje de start voor mij. Hoe was dat voor jou?''

Gyliano: ''Bij mij was het ongeveer hetzelfde. Rond mijn brugklasperiode begon ik me dingen af te vragen en dacht ik: wat is dit? De middelbare schooltijd is namelijk echt het moment waarin je om je heen kijkt en je afvraagt wie je bent, ook in verhouding tot anderen. Ik ben biseksueel, dus voor mij was het een hele verwarrende tijd met nog een extra laag. Ik ontving immers signalen van aantrekkingskracht tot beide geslachten, wat leidde tot een gevoel van verwarring. Aangezien we leven in een heteronormatieve samenleving, willen anderen namelijk dat je past in 1 hokje. Je valt op meisjes óf je valt op jongens. Men wilt dat je een keuze maakt over je seksualiteit, wat vooral bij gesprekken over biseksualiteit tot sceptici kan leiden.''

Jonas: ''Wist je op een gegeven moment echt zeker dat je bi was, of werd je door anderen juist meer in de war gebracht?''

Gyliano: ''Het heeft een hele tijd geduurd voordat ik er zeker van was. Ik begon rond mijn twaalfde met twijfelen over mijn seksualiteit. Maar pas toen ik negentien was, wist ik 100% zeker dat ik biseksueel was. Dit traject had een behoorlijke impact op mijn mentale gezondheid. Als biseksueel persoon verlangde ik naar een simpeler antwoord op mijn seksuele oriëntatie en worstelde ik met het gebrek aan erkenning van mijn identiteit in de samenleving. Het bestaan van biseksuele mannen lijkt voor velen op één of andere manier moeilijk om te accepteren: 'Je bent gewoon stiekem homo met één stap in de kast en de andere stap erbuiten' hoorde ik wel eens. Ik wilde een duidelijker antwoord hebben, zodat ik dan ook gewoon uit de kast kon komen. Deze innerlijke strijd bracht diepe dalen met zich mee, ik had het gevoel alsof ik niet kon uitkomen voor wie ik werkelijk was. Want wat zouden andere mensen dan gaan denken?''

‘De token gay’

Gyliano: ''Kun je wat vertellen over jouw coming-out ervaring?''

Jonas: ''Uiteindelijk ben ik toen ik 18 werd pas uit de kast gekomen, dat was toen ik klaar was met de middelbare school. Heeft denk ik ook wel te maken het feit dat uit Friesland kom. Want ik heb het idee dat een paar jaar geleden, in 2017 om te precies te zijn, daar nog echt wel anders naar werd gekeken. Er was denk ik één openlijke gay jongen op m’n middelbare school. Hij stond dan ook bekend als ‘die homo’ en hij werd daar best wel belachelijk om gemaakt. Als je dan die ene jongen ziet die belachelijk wordt gemaakt vanwege zijn seksuele identiteit, dan merk je dat je jouw ware zelf automatisch weg gaat stoppen. Maar als ik destijds voorbeelden had gezien van andere homoseksuele mensen die openlijk zichzelf waren en zonder oordeel werden geaccepteerd, dan denk ik dat het voor mij misschien makkelijker was geweest. Waren er bij jou jij wel meerdere gay jongens op school?''

Gyliano: ''Bij mij waren er maar een paar jongens die duidelijk gay waren en zich open en flamboyant gedroegen. Dat zorgde voor interessant reflectiemoment, want ik ben zelf niet zo uitbundig op die manier. Daardoor vroeg ik me af of ik wel echt queer was, omdat ik niet voldeed aan dat stereotype beeld. Hoewel er niets mis is met flamboyant zijn, kon ik mezelf daar niet mee identificeren. Ik wil even ingaan op iets dat je net zei. Je verwoordde dat je identiteitsreis ‘makkelijker zou zijn geweest’ als je meer homoseksuele mensen in je kring had. Wat was voor jou moeilijk binnen dit proces? Welke aspecten vond jij lastig?''

Jonas: ''Vaak voelde ik mij behoorlijk geïsoleerd, omdat ik alleen was met mijn gedachten. Vanaf mijn zestiende tot mijn achttiende was ik helemaal terug in mijn schulp gekropen. Niemand anders wist wat er in mij omging, zelfs mijn beste vrienden niet. Hoewel ik wel leuke vrienden had, miste ik vriendschappen met andere gay jongens. Er is toch een bepaalde band die je deelt als je een gedeelde ervaring hebt. Vaak heb je dan ook vergelijkbare interesses. Veel van mijn interesses leken meer op die van meisjes, dus ik had vooral vriendinnen en was bevriend met maar één of twee jongens die dan hetero waren. Mijn ouders waren ook niet op de hoogte. Mijn moeder zei op een gegeven moment dat ze mij haast niet meer herkende, omdat ik normaal altijd zo spontaan, sociaal en vrolijk was. In die periode was ik juist stil en teruggetrokken. Ik denk dat dit een soort zelfbescherming was, omdat ik niet echt durfde om mijn flamboyante zelf te zijn. Ik was toen ongelukkig, maar gelukkig werd dat langzaam beter nadat ik uit de kast was gekomen. Het ging niet in één keer, want je bouwt een beschermlaag om jezelf heen die niet zomaar verdwijnt. Sterker nog, ik ben eigenlijk nog steeds bezig om volledig te accepteren dat ik mezelf mag zijn.''

''Na het zien van Call Me By Your Name besefte ik dat ik iets moest veranderen, want ik kon niet langer zo doorgaan.'' - Jonas

De kracht van herkenning

Gyliano: ''Waren er bepaalde fictieve personages uit films, series of boeken die een grote rol voor jou speelden tijdens jouw ontdekking? Karakters waarbij je steun kon vinden en waar jij je meer gezien door voelde?''

Jonas: ''Ik kon me echt verplaatsen in Elio, de hoofdpersoon van de film Call Me By Your Name. Ik denk dat het kwam omdat hij ook niet het stereotype van een gay jongen belichaamde. Dat opende mijn ogen, dat je niet aan alle stereotypen hoeft te voldoen om te zijn wie je bent. Hij ging door een soortgelijke ontdekkingsreis tijdens de film. In het begin worstelt hij met verwarrende gevoelens, die hij als verkeerd zag. Zelf wilde ik die gevoelens ook niet onder ogen zien, maar uiteindelijk leerde Elio om deze te accepteren. Dat inspireerde mij om hetzelfde te doen.

Nadat ik de film had gezien, ben ik vrij snel uit de kast gekomen. Vanaf het moment dat de film was afgelopen, werden mijn gedachten namelijk steeds intenser. Ik herinner me nog goed dat ik in die periode aan de slag ging op een nieuwe werkplek, achter de bar. Maar alle andere personeelsleden waren hetero jongens en ik voelde mij totaal niet thuis in die groep. Na het zien van Call Me By Your Name besefte ik dat ik iets moest veranderen, want ik kon niet langer zo doorgaan. Ik wilde niet meer terug naar die ongemakkelijke situatie op mijn werk. Dus besloot ik om het mijn ouders te vertellen, wat gelukkig heel goed was verlopen. Was er voor jou ook een soort Elio?''

''Dit karakter verlichtte mijn constante hoofdpijn en liet mij volledig accepteren wie ik ben.'' - Gyliano

Gyliano: ''Een personage dat voor mij veel betekende, komt uit de serie Empire. Eén van de hoofdkarakters is Jamal, een personage waarmee ik mij sterk kon identificeren. Ook hij is niet stereotype, in tegenstelling tot veel andere LGBTQ+-karakters in de media, die vaak worden gereduceerd tot de 'gay best friend' en enkel cheerleader van de vrouwelijke hetero hoofdpersoon zijn. Dit was de eerste keer dat ik echt een diepgaand gay personage zag, vooral onder zwarte gay personages. Dat maakte het extra speciaal voor mij, aangezien ikzelf een zwarte queer jongen ben. Hij werd geportretteerd als een zachtaardige jongen en was het morele kompas van de familie. Het was verfrissend om te zien dat een queer personage het hart van de serie kon zijn, wat positieve representatie biedt. Hierdoor voelde ik mij gezien, wat een bijzonder gevoel was na jaren van eenzaamheid.''

Jonas: ''Wat mooi om te horen! En was er ook een personage die je specifieke representatie bood als het aankomt op biseksualiteit onder mannen?''

Gyliano: ''Een personage dat op dat vlak belangrijk voor me was, was Adam in Jane the Virgin! Hij is een biseksuele mannelijke man, wat mij deed realiseren dat dit ook een mogelijkheid was voor mannen. De verhaallijn wordt verteld vanuit Jane's perspectief en haar onzekerheden bij het daten van een biseksuele man. Zij vraagt zich af of zij hem wel alles kan bieden wat hij wilt, vooral op seksueel gebied, en of hij misschien naar andere jongens kijkt als hij bij haar is. Deze twijfels zijn haar eigen onzekerheden. De manier waarop Adam antwoord gaf op haar vragen, was precies wat ik nodig had om me bevestigd te voelen in mijn seksualiteit. Zo legt hij uit dat wanneer hij met iemand uitgaat die hij leuk vindt, hij niet eens naar anderen kijkt, ongeacht hun geslacht. En dat is precies hoe het is. Dit karakter verlichtte mijn constante hoofdpijn en liet mij volledig accepteren wie ik ben.''

''Op mijn TikTok-account krijg ik vaak de vraag om een top 5 te maken van gay films met een happy ending, omdat er daar zo weinig zijn.'' - Jonas

Lachen of huilen?

Naarmate we een einde breien aan het gesprek, haakt Jonas nog in op de staat van queer representatie in media.

Jonas: ''Iets dat mij over het algemeen wel opvalt, is dat veel gay films best triest zijn. Die films hebben vaak een verdrietig einde. Op mijn TikTok-account krijg ik vaak de vraag om een top 5 te maken van gay films met een happy ending, omdat er daar zo weinig zijn. Er is duidelijk behoefte aan meer positieve verhalen. Ik vind het wel een tweestrijd, want aan de ene kant zijn die trieste ervaringen ook heel herkenbaar voor velen. Maar tegelijkertijd willen we ook films zien waarin het verhaal positief afloopt, want wij verdienen ook een ‘ze leefden nog lang en gelukkig’. Hoe kijk jij daar naar?''

Gyliano: ''Ik zie het zo dat een overvloed aan films met een somber einde niet alleen een realiteit weerspiegelt, maar ook invloed kan hebben op hoe jonge LGBTQ+-mensen zichzelf zien en hun plaats in de wereld vinden. Vooral voor degenen die worstelen met hun seksuele identiteit en zich al kwetsbaar voelen in een samenleving die nog vaak heteronormatief is. Het is dus essentieel om een balans te vinden tussen verhalen die de harde realiteit van het leven laten zien, zoals de film Moonlight, maar ook verhalen die hoop en positiviteit bieden zoals Love, Simon. We hebben beide soorten films nodig om de diverse ervaringen van de LGBTQ+-gemeenschap te belichten en jongeren te laten zien dat er ruimte is voor acceptatie en liefde, ongeacht hun seksuele oriëntatie.''

Benieuwd naar de top 5 films die een happy ending hebben? Neem dan een kijkje op het TikTok-account van Jonas. Daar geeft hij allerlei verschillende tips rondom queer films en series.